इन्द्र सरोवरमा म

मान्छेको जीवन अचम्मको हुँदो रहेछ । कतिपय यात्रा मान्छेले योजना गरेर हुँदो रहेछ, कतिपय यात्रा विना योजनामै वा अरूका योजनाका कारणले हुँदो रहेछ । कतिपय यात्रा थाहा पाएर हुँदो रहेछ, कतिपय यात्रा त आफैँले थाहा नपाई नपाई पनि हुँदो रहेछ । मैले गरेका मार्खुका यात्राहरू यस्तै थाहा पाई पाई थाहा नपाई नपाई भएका छन् । पहिलो चोटि २०४२ सालमा म मार्खु जाँदै छु भन्ने थाहा नपाईकनै पुगेको थिएँ । त्यतिखेर पनि माहिलो दाजु उत्तम चित्लाङमा पढाउनु हुन्थ्यो । दाजुलाई भेट्नु पर्ने थियो । त्यस ताका अहिले जस्तो मोबाइल त परैको कुरो भयो सिडिएमए फोन पनि प्रचलनमा थिएन । कसलाई सोध्नु ? चन्द्रनिगाहपुरबाट हेटौँडा आएर एक दुई जनालाई सोधेँ, भीमफेदीको बाटो देखाइदिए । होला त नि भनेर हिँडेको हत्तु हैरान भइयो । हो, त्यही बेला म चित्लाङ पुग्न मार्खु पुगेको थिएँ ।
 

दोस्रो पटक जागिरको सिलसिलामा चित्लाङको खर्क पुगेको थिएँ । खर्क अर्थात् कखुबिर्ता । मूलतः उपाध्याय लामिछानेहरूको बस्ती । त्यहाँ ठुला पसलहरू थिएनन् । चामल आदि किन्न कि त एक घण्टा हिँडेर पौवा पुग्नु पथ्र्यो कि त एक घण्टा नै हिँडेर मार्खु । मलाई चाहिँ पौवाभन्दा मार्खु नै सजिलो लाग्थ्यो । मार्खुमा विद्युत् प्राधिकरण क्षेत्रमा सान सानै भए पनि चिटिक्क मिलेका घरहरू थिए । इन्द्र सरोवर थियो । म त्यस क्षेत्रभित्र पस्तैनथेँ, इन्द्र सरोवरको पानी खेलाउन जाँदैनथेँ र त्यहाँको माछा खाने सोख पनि मभित्र पलाउँदैनथ्यो । किन भनेर भन्न मलाई अहिले पनि असजिलो छ । जे भए पनि  बाहिर बाहिरबाटै हेर्न भनेर पनि मैले मार्खुलाई मेरो बजारका रूपमा रोजेको थिएँ ।
Photo1421खर्कमा म एक वर्ष पनि बसिनँ । तर यही बाटो भएर २०५५ र २०५९ सालमा चित्लाङको साहित्यिक यात्राका क्रममा पनि हिँडेको छु ।  
त्यसपछि पुरा बाह्र वर्ष भएछ मार्खु नगएको । यसपालि फेरि अचानक जाने मौका पर्यो । कार्यालयबाट परीक्षा शाखाका हरिश्चन्द्र सापकोटाले फोन गर्नु भयो 'रमेश सर, फागुन २३ गते जिशिकामा आउनु होला ।' मैले किन भनेर प्रश्न सोधेँ । उहाँले तपार्ईँ केन्द्राध्यक्ष हुनुभा'छ भन्नुभयो । मैले केको भनी सोधेँ । उहाँले एसएलसीको भन्नुभयो । अनि मैले कहाँको भनी सोध्दा तपाईँलाई त्यति मात्र भन्ने आदेश छ भन्नु भयो । मैले २३ गते मात्र थाहा पाएँम मार्खु जानु छ भनेर ।
कार्यालयीय जिम्मेवारी भनेको एउटा अवसर र एउटा जिम्मेवारी पनि हो । अझ प्रवेशिका परीक्षा सञ्चालन गर्ने जिम्मेवारी त चुनौती पनि हो । कार्यालयले दिएको जिम्मेवारी राम्ररी गर्न सके जस पनि पाइन्छ र राम्ररी गर्न नसके अपजस पनि । तर पनि कार्यालयले दिएको जिम्मेवारी वहन गर्नै पर्ने हुन्छ ।
नेपालमा दलहरूको बहादुरी बन्द गर्नमा छ । त्यो बन्दले कस कसलाई कसरी कसरी मार पर्छ भन्ने चासो छैन । कुन दिन कसलाई के भ्mवाँक चल्छ, बन्द गर्छन् त्यो पनि अचानक अचानक । बन्द गर्न कुनै ठुलो तयारी र शक्ति पनि चाहिँदैन । धाक दिन सके पुग्छ, थर्काउन सके पुग्छ, तोडफोड गर्न सके पुग्छ । दलहरूको शक्ति आम प्रदर्शनमा हुनु पर्ने, राम्रा र सृजनात्मक कामहरू गर्नमा हुनु पर्ने । तर दलहरू र तिनका भातृ सङ्गठनहरूले पच्चिस पचास वा सयको जमातले पुग्ने विरोधको कार्यक्रम रोज्ने गर्दछन् र सर्व साधारणलाई मर्कामा पार्दछन् । त्यो मर्काले कसैको जागिर, कसैको मजदुरी वा कसैको ज्यानमा समेत तल वितल पर्छ । त्यसको वास्ता बन्दकारीलाई हुँदैन । उनीहरू त आप्mना कारणले अरू अप्ठ्यारामा परे आफ्नो कार्यक्रम सफल भएको ठान्दछन् । उनीहरूले विरोध र असर पार्नु पर्ने शक्ति पहिल्याउन नसक्नाले न बन्दको असर सम्बन्धित पक्षलाई पर्छ न अन्य पक्षहरू सकारात्मक हुन्छन् । चोट एउटाले पाउनु पर्ने अर्कैले पाइराखेको हुन्छ । हुनु पर्ने कुरो भइराखेको हुँदैन, नहुनु पर्ने कुरो भइरहेको हुन्छ । जे होस्, बन्दकर्ताको लक्ष्य म लगायतका साथीहरू थिएनन् तर हामी सहरबाट टाढाको केन्द्रमा जानु पर्ने साथीहरू नै विद्यालयबाट एक दिन अघि हिँड्नु पर्नेमा पर्यौ ।  मैले जानु थियो दुई दिन अगाडि अर्थात् २९ गते तर जानु पर्यो २८ गते नै ।
परीक्षाभन्दा तिन दिन अगाडि आइपुगे पनि म मरुभूमिमा आएको थिइनँ । म मेरै देशको छहरामुनि थिएँ, म मेरै देशको पहरामुनि थिएँ । म नेपालको एउटा सुन्दर ताल इन्द्र सरोवरको समीपमा थिएँ । म यसको सौन्दर्यले सुवासित, आह्लादित र प्रभावित थिएँ । यहाँ छँदा मैले कर्तव्य निर्वाहपछिको सम्पूर्ण समयलाई अधिकतम सदुपयोग गर्नु थियो । यस ठाउँलाई अझ चिन्नु थियो, यस वरपरको परिवेशलाई अझ बुभ्mनु थियो र यस अवसरलाई सधैँ सधैँका लागि मन  मुुटुमा साँच्नु थियो ।    
समयले २०४२२०६९ का बिचमा थुप्रै नभए पनि केही न केही परिवर्तन गरिसकेको थियो । मार्खु, इन्द्र सरोवर र चित्लाङ केही बदलिइ सकेका थिए । म आफ्नो १३ दिने बसाइमा यही भिन्नता खुट्याउन चाहन्थेँ र यस क्षेत्रलाई अझ चिन्न चाहन्थेँ ।
मैले चिनेको चित्लाङ काठमाडौँसँग बढी सम्बन्ध जोडिएको ठाउँ मात्र थियो । अब पर्यटकीय क्षेत्र बन्न लागेको रहेछ । मैले यहाँका होमस्टेका बारेमा राष्ट्रिय दैनिक पत्रिकाहरूमा पढेको र सुनेको थिएँ । मलाई रिसोर्ट नै खुलेको चाहिँ थाहा थिएन । चित्लाङको यो परिवर्तन हेर्ने चाहनालाई दाजु र स्वच्छन्द भैरव उच्च माविका प्राचार्य मित्र विष्णु दाहालले पुरा गरिदिनु भयो । यस क्रममा सर्वथम हामी रिसोर्टमा पुग्यौँ। विद्यालयको जग्गा ठेक्कामा लिएर चलाइएको त्यस रिसोर्टमा क्यानाडा, अस्ट्रेलिया लगायत विभिन्न देशका पर्यटकहरू आएका रहेछन् । एक जना महिलाले ब्रिफिङ गर्दै हुनुहुन्थ्यो । तिनीहरू खाजा खाँदै पनि थिए । हामीले उनीहरूभन्दा पृथक् रहेर मकैभटमास खायौँ अनि मसरुम सुँप तथा चिया खायौँ । रिसोर्ट निर्माणाधीन अवस्थामै थियो । त्यहाँ आएका पाहुनाहरूलाई खाना त्यहीँ र सुत्ने व्यवस्था फरक फरक गरिएको थियो । कसैका लागि टेन्ट, कसैका लागि छुट्टै घरहरू तथा कसैका लागि होमस्टेमा व्यवस्था मिलाइएको रहेछ ।
रिसोर्टपछि होमस्टेतिर लागियो । साँझ परिसकेको हुनाले राधाकृष्ण बस्नेतको होमस्टे मात्र हेर्न भ्याइयो । चिटिक्क परेका कोठाहरूमा उसै गरी मिलाइएका ओछ्यानहरू, टकटकाउँदो सफापन, घरेलु खाजा र खान्गी, आत्मीय व्यवहार नै होमस्टेका विशेषता रहेछन् । उहाँकहाँ चिया र भुइँ स्याउ खाइयो । माटामुनि आलु जसरी नै फिँजिएर तरुल आकारमा फल्दो रहेछ यो । एउटा बोटमा १५-१६ किलो सहजै फल्ने रहेछ । अहिले सय रुपियाँमा बिक्न सक्ने यसको स्वाद रुखस्याउ जस्र्तै हुने रहेछ । सुगर, युरिक एसिड जस्ता रोगको औषधीका रूपमा उपयोगी हुने रहेछ ।
यता मार्खुमा पनि केही परिवर्तनहरू देखिए । मार्खु एउटा पर्र्यटकीय क्षेत्र मात्र नभएर अध्ययन केन्द्र पनि रहेछ । प्रत्येक वर्ष त्रिविविको विज्ञान सङ्कायका स्नातकोत्तर तहका विद्यार्थीहरू भूगर्भीय अध्ययनका लागि कतै न कतै जाँदा रहेछन् । यसपालि उनीहरू मार्खुलाई केन्द्र बनाएर मार्खु वरपरको क्षेत्रका खनिजको अध्ययन गर्दै थिए ।
मार्खुको बसाइ सकिन लाग्दा पनि मेरो एउटा रहर बाँकी नै थियो । म मेरै जिल्लाको सबगढा तथा गेडहीमा डुङ्गा चढेको थिएँ, यसै गरी फेवातालमा चढेको थिएँ । तर मार्खुमा दस बाह्र दिन बस्ता पनि डुङ्गामा पाइला राख्न ताल परेको थिएन । २÷३ दिन अघि स्रोतव्यक्ति पूर्णभद्र भुसाल सरको र मेरो नौका विहार गर्ने सोचाइ मेसो नपाउनाले त्यत्तिकै थन्किएको थियो । भोलिपल्ट महिलाले खियाएको डुङ्गामा ४५ मिनेट सयर गर्नु भएछ । म छक्क परेँ महिलाले डुङ्गा चलाएको सुनेर । कवि मोहन कोइरालाको कवितामा पढेको त थिएँ
माझी सुसेल्थे वारिबाट
मझिनी सुसेल्थिन् पारिबाट
तर आफैँले देख्न भने पाएको थिइनँ । यो कुरा डुङ्गा चढिरहनेका लागि सामान्य लागे तापनि म भने छक्क परिरहेको थिएँ । यत्तिकै हिँड्नु पर्ने भयो भन्ने लागिरहेको थियो । एस एल सीका सबै जाँच सकिएको दिन समीक्षा बैठक समेत सकिएपछि मित्रहरू समक्ष प्रस्ताव राखेँ । 'डुङ्गामा सयर गर्ने मेरो रहर बाँकी नै छ, सम्भव भए महिलाले खियाएको डुङ्गामा भए हुन्थ्यो ।' मेरो आसय बुझेर विद्यालय सहयोगी पार्वती रुम्बाले भनि पनि हाल्नु भयो 'सरलाई त्यस्तो लागेको छ भने म डुलाइदिउँला ।' मलाई के चाहियो र ढुङ्गो खोज्दा देउता पाएपछि । 
पार्वतीले वचन दिएको लगत्तै जसो खाना खाएर हामी तम्तयार भयौँ । सुरुमा केन्द्र परेको विद्यालय सरस्वती बालबोधिनी माविका प्रधानाध्यापक सहदेव कुमार रिमालले डुङ्गा खियाउन सुरु गर्नुभयो । हेड सरले नै चलाएको देखेर छक्क परेँ । मलाई पनि रहर लाग्यो । मैले पनि चलाएँ । बहना चलाउँदाको सन्तुलनले नै डुङ्गालाई सन्तुलन गर्दो रहेछ । सुरुमा त डर लाग्यो । कता कता डुङ्गामा चढेकाहरू दुर्घटनामा परेका समाचारहरू पढेको थिएँ । पानी नपस्ता डर हुँदैन भनेर सरहरूले भनेपछि आश्वस्त भएँ र एक छिन मज्जैले डुङ्गा खियाएँ । त्यसपछि पार्वतीले खियाएको हेर्दै सयर गरियो । मनमनै सिद्धिचरणको 'ओखलढुङ्गा' कविता सम्झेँ । सिद्धिचरण आफ्नो जन्मभूमि ओखलढुङ्गालाई सम्झेर भावको डुङ्गामा सयर गर्थे भने म शिक्षक मित्र पूर्णचन्द्र काफ्ले र विद्यालयकी अर्की सहयोगी लक्ष्मी लामा समेतसँग काठे डृुङ्गामा यथार्थमै थिएँ र पनि युगकविकै कविता सम्झिरहेको थिएँ :
 
जब म चढेर भावको डुङ्गा
सैर गर्छु स्मृतिको प्रिय गङ्गा
सुख स्मृतिको बर्सन्छ रिमझिम
स्वप्न गगनबाट सुशीतल जल
मेरो प्यारो .......................।
लेखन मिति : २०६९।१२।१४ 

1 comment:

  1. म एडम्स KEVIN, Aiico बीमा plc को एक प्रतिनिधि, हामी भरोसा र एक ऋण बाहिर दिन मा व्यक्तिगत मतभेद आदर। हामी ऋण चासो दर को 2% प्रदान गर्नेछ। तपाईं यस व्यवसाय मा चासो हो भने अब आफ्नो ऋण कागजातहरू ठीक जारी हस्तांतरण ई-मेल (adams.credi@gmail.com) गरेर हामीलाई सम्पर्क। Plc.you पनि इमेल गरेर हामीलाई सम्पर्क गर्न सक्नुहुन्छ तपाईं aiico बीमा गर्न धेरै स्वागत छ भने व्यापार वा स्कूल स्थापित गर्न एक ऋण आवश्यकता हो (aiicco_insuranceplc@yahoo.com) हामी सन्तुलन स्थानान्तरण अनुरोध गर्न सक्छौं पहिलो हप्ता।

    व्यक्तिगत व्यवसायका लागि ऋण चाहिन्छ? तपाईं आफ्नो इमेल संपर्क भने उपरोक्त तुरुन्तै आफ्नो ऋण स्थानान्तरण प्रक्रिया गर्न
    ठीक।

    ReplyDelete

कमेन्ट गर्ने सजिलो तरिका :
- तल बक्समा आफ्नो कमेन्ट लेख्‍नुस्
- comment as : select profile लेखेको छेऊको arrow मा click गर्नुस्
- तल रहेको Name/URL क्लिक गर्नुस्
- आफ्नो नाम र वेबसाइट (छ भने) हाल्नुस्
- Post Comment क्लिक गर्नुस् !!

Related Posts with Thumbnails