नेपाली भाषामा नेवारी भाषाको प्रभाव: सामान्य दृष्टि

परापूर्वकालदेखि नै एक भाषाभाषीको प्रभाव अर्को भाषाभाषीमा पर्दै आएको हो । एउटा भाषाको प्रभाव अर्को भाषामा नपर्ने हो भने प्रायः भाषाहरू समृद्ध हुन सक्तैनन् । कुनै पनि भाषामा मौलिक शब्दहरू हुनु नै राम्रो हो तर अर्को भाषाको प्रभाव पर्नै हुन्न पनि भन्न सकिन्न । ‘ बुढा मरै भाषा सरै’ भनेझैँ भाषा एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा हस्तान्तरण हुदैँ जान्छ तथा अवस्था र स्थान विशेषका कारणले यो स्थानान्तरण पनि हुँदै जान्छ ।

नेपाली भाषाको मूल संस्कृत हुँदै हो, त्यसैले आधाजसो शब्द नेपालीमा संस्कृतबाट नै आएका छन् । यसैगरी नेपाली भाषामा अङ्ग्रेजी भाषाको प्रशस्त प्रभाव परेको छ । यस्तै अरबी, फारसी, हिन्दी, तुर्की, पोर्तगाली, चिनियाँ एवं फ्रान्सेली भाषाहरूको । नेपालमा बोलिने अन्य भाषाहरुको प्रभावलाई पनि नेपाली भाषाले राम्रैसँग ग्रहण गरेको छ । नेवारी, थारु, लिम्बू, मैथली, मगराँती आदि भाषाहरूबाट पनि प्रभावित छ नेपाली भाषा ।

राष्ट्र भाषाहरुमध्ये सबैभन्दा बढी नेवारी भाषाबाट प्रभावित छ नेपाली भाषा । नेपालको राजधानी नै नेवारहरुको बहुल क्षेत्र भएकाले यस्तो भएको हुन सक्छ । नेपाली बृहत् शब्दकोश ( ने.रा.प्र.प्र., परिमार्जित संस्करण २०५८ ) का अनुसार नेपाली भाषामा नेवारी भाषाका सवा दुई सय जति शब्दहरू मुद्रित रूपमा समाविष्ट छन् । तीमध्ये कतिपय शब्दहरु राजधानी बाहेक अन्यत्रका नेपाली भाषीहरूका जिब्रामा त्यति सारो झुन्डिन सकेका छैनन् ।

नेपाल भाषाको रूपमा समेत चिनिने नेवारी भाषामा कस्ता कस्ता शब्दहरू छन् भन्ने कुरा खोजको अर्कै विषय हुन सक्छ ।

पारितोषिक

‘भ्रम पो रहेछ ।’ जिल्ल पर्दै कमल बोल्छ । यताउति हेर्छ, अरूले उसको स्वर सुनेको भए अवश्य उसलाई पागल भन्थे होलान् ।

कयौँ वर्षदेखि ऊ त्यहाँ काम गरिरहेको छ । त्यहाँ थुप्रै सहकर्मीहरू छन उसका । कोही उत्तिकै कर्तव्य परायण, उत्तिकै निष्ठावान्, कोही ठिक विपरीत अर्थात् कर्तव्यच्यूत र निष्ठाहीन । सङ्ख्या भने दोस्राहरूको नै बढी छ । साथै कर्तव्यच्यूत र निष्ठाहीनहरूको एउटा सङ्गठन छ ‘कनिस’ प्रसङ्ग अनुसार उनीहरूको सङ्गठनको राम्रो अर्थ पनि लाग्न सक्छ अर्थात् कर्तव्य परायण तथा निष्ठावानहरूको सङ्गठन ।

त्यहाँ त्यसकै बोलवाला छ अर्थात् त्यो गिरोहले भनेकै चल्छ । व्यवस्थापन पक्ष उनीहरूदेखि डराउँछ र ‘कनिस’ को निर्णय र चाहना पन्छाउन सक्तैन । यो उसको बाध्यता हो वा आत्मिक चाहना हो, खुट्याउन गाह्रो मात्र होइन , साह्रै गाह्रो छ ।

कार्यरत कर्मचारीहरूको वार्षिक मूल्याङ्कन गर्दै कर्तव्यपरायणहरूलाई पुरस्कार दिने परम्परा त्यहाँ वर्षौँदेखि छ ।

आफू कर्तव्यनिष्ठ भएकामा कमलालाई गर्व छ किनभने उसको कार्यको प्रतिफल उसले सोचे अनुसार वा लक्ष्य अनुसार नै हुँदै आएको छ र व्यवस्थापनले पनि उसको प्रशंसा गर्ने गरेको छ ।

पारितोषिक वितरणको दिन भव्य कार्यक्रमको आयोजना हुन्छ । कार्यालयका उसका सम्पूर्ण सहकर्मीहरू सो कार्यक्रममा उपस्थित हुन्छन् । पारितोषिक तिन जनालाई दिइने भएको हुन्छ । मूल्याङ्कन समितिको निर्णय सुनाइँदा आफ्नो नाम पनि पर्छ, अझ एक नम्बरमा पर्छ भनेर उ पक किसिमले विश्वस्त नै हुन्छ ।

ऊ उद्घोषकको मुखबाट आफ्नो नाम सुन्न आतुर हुन्छ । नभन्दै उद्घोषकले पुरस्कार पाउनेहरूको नाम भन्छन् “यो वर्ष कार्यालयको लक्ष्य अनुसार कर्तव्य निष्ठा तथा आआफ्ना जिम्मेवारी पुरा गर्ने उम्दा कर्मचारीहरू हुनुहुन्छ विभीषण, हनुमान र कुम्भकर्ण ।”

 (Image Source: Click Here )